ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੇਤ ਅੰਦਰਲੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖੇਤੀ ਖਰਚੇ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਵਿਕਲਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਦਲ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਾਹਰੀ ਇਨਪੁੱਟਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਸਮਾਪਤ ਕਰਕੇ ਤੇ ਸਿਰਫ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜ਼ੀਰੋ-ਬਜਟ ਖੇਤੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧਦਿਆਂ, ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ (ਕੇ. ਵੀ. ਕੇ), ਰੋਪੜ ਨੇ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਆਫ ਐਕਸਟੈਂਸ਼ਨ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ, ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਤਹਿਤ, 1 ਦਸੰਬਰ 2025 ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਮਿਸ਼ਨ (ਐਨ ਐਮ ਐਨ ਐਫ) ਅਧੀਨ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਦਿਵਸੀਆ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ, ਰੂਪਨਗਰ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਐਨ ਐਮ ਐਨ ਐਫ ਅਧੀਨ ਇਹ 19ਵਾਂ ਬੈਚ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਲਾਕਾਂ ਤੋਂ 50 ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਖੇਤ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ।
ਇਹ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਡਾ. ਸਤਬੀਰ ਸਿੰਘ, ਸਹਿਯੋਗੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ (ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ), ਕੇ ਵੀ ਕੇ ਰੋਪੜ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਹੇਠ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਐਨ ਐਮ ਐਨ ਐਫ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਪਰੀਆਵਰਣ-ਮਿਤਰ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ, ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੋਜਨ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਖੇਤੀ ਖਰਚ ਘਟੇ, ਫਾਰਮ ਦੀ ਟਿਕਾਊਪਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧੇ, ਪਰੀਆਵਰਣ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰੁਕੇ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਹੋਵੇ।
ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਡਾ. ਸੰਜੀਵ ਅਹੁਜਾ, ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ (ਸਬਜ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ) ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਲੈਕਚਰ, ਪ੍ਰਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈਕਟਿਕਲ ਡੈਮੋਨਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਵਾਮ੍ਰਿਤ, ਬੀਜਾਮ੍ਰਿਤ, ਨੀਮਾਸਤਰ, ਬ੍ਰਹਮਾਸਤਰ ਅਤੇ ਅਗਨਿਆਸਤ੍ਰ ਵਰਗੇ ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਬਾਇਓ-ਇਨਪੁੱਟਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ‘ਤੇ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸ਼੍ਰੀ ਜਗਮੰਨਜੋਤ ਸਿੰਘ, ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ (ਮਿੱਟੀ ਵਿਗਿਆਨ), ਨੇ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਟਿਕਾਊ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ, ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੂਰਣ ਸਾਧਨ ਵੀ ਵੰਡੇ ਗਏ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਇਹ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾ ਕੇ ਪਰੀਆਵਰਣ ਸੰਰੱਖਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਣ।